Voor ik de deuren van het kleine Musèe Armistice achter me sluit tank ik nog een klein aandenken uit de automaat die binnenstaat. Een knoepert van een herdenkingsmunt en een biljet zonder waarde gaan verder met me mee op tournee. Als het even kan gooi ik minstens een keer per jaar het anker van m’n Zwoele Franse Troela uit op de geasfalteerde parking aan de D546 in het Noord-Franse Compiègne.
Geen file’s, parkeerproblemen of lange wachtrijen voor de kassa, er is nauwelijks volk op de been, en dat is al jaren zo. Vreemd eigenlijk omdat op deze plek niet ver ten boven Parijs in 1918 over de toekomst van miljoenen mensen beslist is. In de twintig jaar dat ik als Vrijdenkend docent Vredesonderwijs de verscholen verhalen achter het ontstaan van oorlogen naar de leslokalen bracht heb ik er geregeld en beeldend over gesproken.
Geschiedenis het is een machtig boeiend iets, zeker als men ook in staat is – en in de gelegenheid gesteld wordt – om door meerdere brillen en vanuit meerdere invalshoeken te kunnen en willen kijken, ik maakte voor mijn leerlingen altijd de vergelijking met de regenboog die evenmin uit een enkele kleur kan bestaan. Iets wat nauwelijks objectief in de geschiedschrijving terug te halen is…
Dat…, het in de bossen van Compiègne was waar in november 1918 op initiatief van Duitsland en op basis van het voorstel van de toenmalige Amerikaanse president Wilson een voorlopig staakt het vuren overeengekomen werd. Dat…, met de veertien punten zoals die in het Amerikaanse voorstel waren opgenomen een menswaardig einde gemaakt zou kunnen worden aan de Europese mensenslachting die sinds 1914 miljoenen mensen van de aardbodem geveegd en onder de grond hadden geploegd. Dat…, het zo prachtig en succesvol had kunnen zijn, als die machtige en leugenachtige kliek die altijd en eeuwig verantwoordelijk te stellen is voor het menselijk bloedvergieten de klauwen een keer thuis hadden kunnen houden.
Maar…, helaas, oorlogen zijn altijd het gevolg van misleiding en bedrog en diezelfde smeerpijpen zitten uiteraard ook op de eerste rang als de winstgevende bloedbaden onderbroken lijken te worden. Zij verdraaien naar wens en willekeur alle afspraken en bepalingen, liegen en bedriegen onverminderd door, simpelweg omdat hun bestaan er van af hangt en bepalen zij welke waarheid door de overlevenden in de toekomst wordt na-geleefd. Dat was vooraf, toen, later en is ook nu nog idem dito. ‘Liegen als een ooggetuige’ is een oud Russisch spreekwoord, maar het lijkt in de afgelopen eeuwen wereldwijd tot topsport verheven te zijn.
Iets verzwijgen of voor een deel verdraaien zorgt er simpelweg voor dat de mens niet weet dat hij het niet weet, en wat niet weet dat deert niet is een ander spreekwoord. Het zou anders zijn geweest als in het Musèe Armistice in Compiègne duidelijk gemaakt zou worden dat de Franse nederlaag in 1871 ook zo allesbepalend was voor de achterbakse Franse houding en leugenachtigheid in 1918. Toen Napoleon III in 1870 onder druk en regie van Groot Brittannië tegen Pruisen ten strijde trok was dat zwaar tegen de wil van de invloedrijke politicus Adolphe Thiers. Bij Sedan werden de Franse oorlogshitsers onverbiddelijk verslagen, werd Napoleon III notabene gevangen genomen en moesten de Fransen zich onvoorwaardelijk overgeven.
DAT zorgde voor kwaad Frans bloed dat leidde tot de smiechtige smeerlapperij om Duitsland bij de ballen te grijpen en anders dan oorspronkelijk overgekomen hen de strot af te knijpen. Eerst door de wapenstandsbepalingen zo te verwurgen en later te laten volgen door een take-it-or-leave-it wurgcontract dat in 1919 in Versailles simpel ter ondertekening werd neergelegd. Dat bezorgde toen miljoenen mensen leed, dat zorgde decennia later voor opvolgende ellende toen een Oostenrijkse korporaal, compleet met bloksnor, namens het naar revanche verlangende Duitse volk, zijn opwachting maakte in dezelfde bossen van Compiègne, daar waar jaren later het Musèe Armistice verrees waarvan ik net – met een herdenkingsmunt en een biljet zonder waarde in de buutse – de deuren achter me sloot.