“Kijk, dit is ik denk een mooi boek voor jou” zei m’n vader toen hij me een boek met stevig omslag in de handen drukte. Als tiener was ik al zeer geïnteresseerd in de tijd die nu te boek staat als de Tweede Wereldoorlog, een tijd die ik niet, maar mijn ouders en een groot deel van mijn familie wel, meegemaakt had. Mijn toentertijd jongste zusje heeft het niet kunnen navertellen, zij was een van de 125.000 Nederlanders die omgekomen is door honger, ziekte en gebrek in de winter van 1944/1945.
“Het is een waar gebeurd verhaal over de gevechten in Arnhem” ging hij verder, “een interessant verhaal”. Het was niet het eerste boek over dit onderwerp en zeker niet het laatste, duizenden heb ik naderhand gelezen en niet alleen over WOII. ‘Het begon onder melkenstijd’ was de titel van het boek en vele malen heb ik de heldendaden van Jan Peelen gelezen. Jan, de nuchtere boerenzoon, die de Duitse bezetter weerstond en hand-en-span diensten verleende aan de geallieerde soldaten die tijdens de luchtlandingen rond Arnhem in 1944 op Neerlands bodem voor onze vrijheid waren nedergedaald.
Als pukkelig puistekopje van 12 was ik maar wat trots op deze Renkumse verzetsheld en jammer toch dat de geallieerden verrast werden door sterke SS-eenheden die toevallig juist daar bivak hielden. Hoezo pech hebben, dat was tenminste toen mijn conclusie en beleving, iets waar ik jaren later de eerste kanttekeningen bij moest plaatsen. Als 18-jarige fris-en-fruitige automobilist trok ik er in het na-oorlogse met mijn donkerblauwe Ford Escort op uit en ook het gebied rond Renkum werd aangedaan, rondsnuffelen in het historisch decor.
Het duurde even voor ik wakker wilde worden uit de politiek correcte historische droom die door de naoorlogse be-schrijvers is vormgegeven, maar de eerste barsten kwamen aan de oppervlakte. De heldendaden van die boerenknecht moeten met een paar flinke scheppen zout geconsumeerd worden en misschien een gesnipperd uitje of 12 er bij doen, wie goed zoekt en roert komt in een smerig moeras terecht van leugens, misleiding en bedrog.
Niet dat Jan zo’n smeerlap was, nee, dat ook weer niet, dat zijn de vuilakken aan de top die zoals altijd verantwoordelijk zijn voor de ellende, moord en doodslag die oorlog heet. Het verhaal van Jan is op zijn positiefst gezegd een smerig sprookje, een overeengekomen leugen die opgedist is over de strijd om Arnhem, een slachtpartij die voorkomen had kunnen en moeten worden, evenals de gevolgen ervan. Gevolgen voor miljoenen Nederlanders van toen en de nazaten ervan die vandaag de dag nog steeds de wrange vruchten plukken.
De geallieerde landing in Frankrijk had o.a. tot doel zo snel als mogelijk de militaire overhand te krijgen en gewapenderhand beslag te leggen op de rijke oorlogsbuit die in het verpletterde Derde Rijk voor het oprapen lag. Veel hoogwaardige kennis, technieken, patenten, wetenschappers – you name it – voordat die vermaledijde communistische gelegenheidsstrijders daar hun berenklauwen op konden leggen. De Lage Landen aan de Noordzee stonden links en afzijdig van de militaire plannen van de Liberators, de USA had andere prioriteiten dan het nabijgelegen Enge Eiland dat te maken kreeg met een nieuw geheim wapen dat angst en dood zaaide in het land.
Het was vooral de angst en bijkomende effect onder de burgers en in mindere mate de effectiviteit van het Duitse V-wapen dat aan de basis lag van het onzalige Market Garden Plan. De lanceerbases lagen aan de Noordzeekust in de Lage Landen aan die zee. De USA liet het aan GB over om haar eigen plan te trekken, als zij er in slaagden de bruggen veilig te stellen en de Duitse tegenstand te breken waren zij wel willend een deel van de hoofdmacht langs daar te laten trekken, maar.. het was van secundair belang. Hun koers was doelgericht op de vette oorlogsbuit die wachtte, en die lag niet boven de grote rivieren in het verhongerde & bezette Nederland.
De te verwachten Duitse tegenstand was GOED in kaart gebracht en de bevelhebber van de Poolse strijdkrachten die meegesleurd werden in de onzalige luchtlandingen tekende vooraf en uitvoerig bezwaar aan. Zijn troepen zouden het thuisland van de Russen bevrijden en moesten niet geslacht worden door de sterke Duitse legerverbanden die huis hielden in het droppingsgebied. Zijn woorden werden weggewuifd, Brittannia rules the Waves…
Op 17 september 1944 viel een geallieerd leger uit de lucht en werd in haar strijd ondersteund door een klein leger van 30.000 medewerkers van de Nederlandse Spoorwegen die NA de laatste Jodentrein naar Westerbork WEL het werk konden neerleggen. De Duitse aanvoer moest gestopt.. maar na een week was al overduidelijk dat de landing zoals al aangegeven door de bevelhebber van de Poolse strijdkrachten op een fiasco was uitgelopen.
De strijd werd gestaakt, maar de staking werd op geallieerd bevel en TEGEN de wil van het legitieme Nederlands verzet gehandhaafd!! De ergste hongerwinter – en NIET de eerste of enige!! – was het resultaat.
Drie miljoen Nederlanders leden hierdoor in de winter van 1944-1945 honger, 250.000 Nederlanders leden aan hongeroedeem, 125.000 niet-Joodse Nederlanders, vrouwen, mannen, kinderen, bejaarden stierven een ellendige dood! Mijn zusje was een van hen! De slag om Arnhem in 1944 was voor Nederland en de Nederlanders van toen een desastreuse en rampzalige slag.
Nu – decennia later – is het tijd voor een denk-om-slag!