De grootste scheepscatastrofe in de wereldgeschiedenis
Op 30 januari 1945 vertrok in de middag het KDF-schip Wilhelm Gustloff uit de toenmalige Duitse stad Gotenhaven, het huidige Gdynia. Aan boord bevonden zich 10.582 vrouwen, kinderen, gewonde- en vluchtende soldaten, ouden van dagen en krijgsgevangenen. Het schip zou zijn eindbestemming nooit bereiken. Nagenoeg alle opvarenden zouden in het koude water van de Oostzee hun graf vinden.
Het onvoorstelbaar grote mensenoffer was een veelvoud van dat van de ramp met de Titanic, het Engelse passagiersschip dat – ten onrechte – als de grootste scheepscatastrofe wordt aangeduid. Het feit dat de Gustloff een Duits schip was en de ramp plaatsvond in WOII zal ongetwijfeld debet zijn aan de hardnekkig vastgehouden ontkenning en – hoe wrang ook – erkenning van deze grootse scheepsramp aller tijden.
Het passagiersschip Wilhelm Gustloff werd door Hamburger scheepswerf Blohm en Voss gebouwd en op 15 maart 1938 in dienst gesteld. Het schip – dat zijn naam kreeg van een vermoord Zwitsers lid van de NSDAP – had een lengte van 208 en een breedte van 25 meter en bood ze ruimte aan 1.880 mensen; 417 bemanningsleden en 1.463 passagiers. Het schip voer onder de vlag van de Hamburg-Südamerikanische Dampf-schiffahrtsgesellschaft (HSDG) en werd in opdracht van de Kraft Durch Freude (KDF) – Kracht Door Vreugde organisatie oorspronkelijk ingezet om Duitse arbeiders een betaalbare vakantie te bieden. In deze hoedanigheid heeft het schip anderhalf jaar dienst gedaan om uiteindelijk in 1939 te worden aangewezen als Hospitaalschip. Het schip bleef vrijwel alle oorlogsjaren werkeloos in de haven van Gotenburg liggen.
Op 30 januari 1945 om 12.00 uur ’s middags vertrok het schip uit de haven van Gotenburg, tot aan de nok toe gevuld met 11.000 – de oprukkende Russische legers vooruit vluchtende – mensen. Op de kade een zesvoudige hoeveelheid mensen achterlatend waarvoor op de Gustloff als op de bonte verzameling van meevarende schepen géén plaats meer was. Geëscorteerd door een klein Duits flottielje voeren in totaal 34.000 mensen de donkere Oostzee op. Gehinderd door hoge golven en tegenwind raakte het overbeladen schip ter hoogte van de stad Danzig (nú Gdansk) zonder brandstof en kwam zo’n 9 uur later na haar vertrek nagenoeg stil te liggen. Dát was het moment waarop Alexander Marinesko, commandant van de Russische onderzeeër S-13 besloot zijn kansen te wagen. Al enige tijd had hij de Duitse schepen achtervolgd, wachtend op een goede gelegenheid om toe te slaan. De achter op geraakte Gustloff zou 30 kilometer ten noorden van de – nu Poolse – kust in korte tijd geraakt worden door 3 torpedo’s, afgeschoten door de S-13.
Alle torpedo’s raakten het schip aan bakboordzijde. De eerste in de boeg tussen het 2e en 3e compartiment ter hoogte van het E-dek. De tweede torpedo kwam tot ontploffing onder het – met gewonden gevulde – zwembad tussen het 4e en 5e compartiment. De ontploffing zorgde ervoor dat de toch al zwaar toegetakelde gewonden bedolven werden door een regen van de wand losgeslagen messcherpe tegelscherven en glasscherven uit het glazen plafond. Het genadeschot ontving het schip in de machinekamer ter hoogte van het 7e compartiment. Na amper een uur zonk het schip definitief naar de bodem en zou het met haar ondergang op een diepte van 50 meter het zinloze moorden op 9.343 mensen (waaronder 5.000 kinderen!!) markeren. 1.239 mensen konden worden gered.
De vernietiging van de Wilhelm Gustloff door de geallieerde strijdkrachten was geen uniek incident of enig in zijn soort. Een reeks van schepen – overladen met vluchtelingen – werd tot zinken gebracht, zoals de Goya die op 17 april 1945 met nagenoeg alle 7.200 opvarenden verging en de General Von Steuben die al op 9 februari 1945 (eveneens door de S-13) ten onder ging met ruim 5.200 mensen aan boord. In totaliteit werden door een samenraapsel van schepen 1.206.793 mensen van de oostelijke havens Königsberg, Pillau, Danzig, Gotenhafen en Hela naar het westen vervoerd, mensen die vluchtten voor de verschrikkingen van oorlog.
(Foto: Wikipedia – licensefree)