Elk (voor)jaar én oplopend tot begin mei wordt het einde van de Tweede Wereldoorlog herdacht. Tegelijk ook worden de miljoenen slachtoffers die daarbij gevallen zijn in herinnering gehouden en de Duitse concentratiekampen als Auschwitz, Bergen-Belsen e.v. waar zich de gruwelijkste taferelen hebben afgespeeld. Van de Engelse Concentrationcamps van de vier decennia voorafgaand gevoerde Tweede Boerenoorlog is nagenoeg geen geschiedenis bewaard gebleven. Hier in kort bestek het verhaal van de Engelse kampen.
Fré Morel – Vasthoudend, volhardend met open geest, niet links of rechts, maar VRIJ-denkend
De ‘Tweede Boerenoorlog’ (ook wel de Zuidafrikaanse Vrijheidsoorlog genoemd) van 1899-1902 was niets anders dan één van de vele Engelse koloniale oorlogen waarin – dit keer – het Engelse leger streed tegen de onafhankelijke Afrikaanse republieken Transvaal en Oranje-Vrijstaat. Het bezit van de enorme republikeinse goud- en diamantvoorraden en de inlijving van deze ongekend waardevolle gebieden bij het Britse Wereldrijk waren de voornaamste inzet van deze roofoorlog.
In de nacht van woensdag 11 op donderdag 12 oktober 1899 namen de Boerenstrijders het initiatief en trokken in Kraaipan in West-Transvaal over de grenzen. De militair onbekwame Boerencommando’s dolven in eerste instantie het onderspit tegen de getrainde Engelse soldaten maar in de week van 10 tot 15 december 1899 leverden ze drie veldslagen (bij Magersfontein, Stormberg en Colenso) waarbij duizenden Engelse jongens vermoord werden, een week die in Engeland als de Black Week de geschiedenis zou ingaan. Het Britse Wereldrijk sloeg genadeloos terug in een strijd die tégen de burgers gevoerd werd.
Om de weerstand van de strijders te breken werden meer dan 32.000 boerderijen tot de grond toe afgebrand, werden diverse steden en dorpen waar de ongelukkige daklozen onderdak zochten met de grond gelijk gemaakt, werden de gewassen op het land vernietigd en de veestapels vermoord.
De ontheemde, dakloze en hulpeloos gemaakte boeren – in hoofdzaak de vrouwen, kinderen en ouderen – werden in concentratiekampen opgesloten om zo de strijdende echtgenoten, zoons, vaders, broers, neven en ooms tot overgave te dwingen. In hongertochten werden de boeren gedwongen zich per ossenwagen, met have en goed te melden bij de aangewezen kampen, in open veewagens werden de vrouwen, kinderen en bejaarden per trein naar de concentratiekampen vervoerd waar het hongerwapen op hen losgelaten werd.
Van het naar schatting 300.000 zielen tellende blanke bevolkingsdeel van de beide republieken werden tussen 1899 en 1902 meer dan 160.000 burgers naar 80 Engelse concentratiekampen gebracht. De gevangengenomen Boerenstrijders naar 47 Krijgsgevangenkampen. De gevolgen waren verschrikkelijk. Aan de hand van de meest recent beschikbare gegevens stierven in de Engelse concentratiekampen naar schatting 43.500 mensen, waarvan ca. 35.600 kinderen jonger dan 15 jaar, wat gelijk staat aan ca. 50% van de jeugdige blanke Nederlands/Afrikaanse populatie! De gruweldaden van de Engelsen werden wereldwijd veroordeeld en de hongerdood van het 7-jarige meisje Lizzy van Zyl in april 1901 in het kamp Bloemfontein stond als symbool voor deze massamoord. De Engelse gruweldaden waren er verantwoordelijk voor dat – niet alleen Nederland – in de 12 jaar later volgende Eerste Wereldoorlog pro-Duits en anti- Engels gestemd was.
Concentratiekampen: (vrouwen, kinderen, ouderen)
Transvaal
Barberton, Balmoral, Belfast, Bronkhorstspruit, Chrissiesmeer, Ermelo, Elim,
Oranje Vrijstaat
Bloemfontein, Brandfort, Bethulie, Edenburg, Heilbron, Harrismith-Platrand, Kroonstad, Ladybrand, Reitz, Springfontein, Vredefortweg, Viljoensdrif, Winburg, Walerval-noord
Kaapprovincie
Aliwal North, Douglas, Doornbult (Oranjerivier stasie), Elandsfontein, Jagersdrift, Kimberley, Kromelmboog, Kubusie, Norvalspont, Matjiesfontein, Oos Londen, Port Elizabeth, Uitenhage, Vryburg, Warrenton
Natal
Colenso (Pinetow), Dundee, Durban, Eshowe, Frere, Howick, Isipingo, Jacobs(dal), Ladysmith, Merebank, Pietermaritzburg, Vryheid, Wentworth
Overig:
Mooirivier, Honingspruit, Nauwpoort, Rietfontein, Riensloo
Krijgsgevangenkampen: (boerenstrijders)
Bermuda Eilandengroep
Burt, Darrel, Hawkins, Hinson, Lang, Morgan, Port, Tucker
Ceylon (Sri Lanka)
Diytalawa, Hambantota, Mount Lavina, Ragama, Urugasmanhandiya, Nuwerara Eliya, Welikada
Indië
Ahmednaga, Amritsar, Bellary, Bhim Tal, Kaity-Nilgiris, Kakool, Satara, Shahjahanpur, Sialkot, Solon, Trichonopoly, Umballa, Upper Topa, Wellington, Abbottabad, Fort Govindagh, Daghshai
St. Helena
Broad Bottom, Deadwood Nr 1, Deadwood Nr 2, High Knoll, Jamestown
Portugal
Abrantes, Alcobaca, Caldas da Rainha, Peniche, St Juliao da Barra, Tomar
Zuid Afrika
Simonstad (Bellevue), Kaapstad (Groenpunt), Ladysmith (Tin Town), Durban (Umbilo)
Vernietigde dorpen: (o.a.)
Ermelo, Bethal, Dullstroom,Wolmaransstad, Carolina, Reitz. Parys, Lindley
Totaal werden ca. 32.000 boerderijen en 40 dorpen verwoest, 4.000.000 stuks vee gedood. Na afloop van de oorlog hebben ca. 10.000 vrouwen en kinderen dakloos door de republieken gezworven (ca. 2.540 families).
(aanbevolen: ‘Oorlog is Misleiding en Bedrog’- Fré Morel, uitgeverij Papieren Tijger – Breda, ISBN 978 906 728 275 8